امواج مغزی ولتاژ‌های الکتریکی هستند که به مغز کمک می‌کنند تا به حالت‌های خاصی نظیر تمرکز تا آرامش برسد. در میان انواع امواج مغزی، شاید بتوان موج تتا را یکی از جالب‌توجه‌ترین موارد به حساب آورد که در مبحث تتاهیلینگ نقش اصلی و کلیدی را ایفا می‌کند. امواجی که در طول یک دوره خواب و در عین حال بیداری بوجود می‌آیند و با تقویت آن‌ها می‌توان تغییرات قابل توجهی را در زندگی روزمره ایجاد کرد. اگر در ابتدای راه آشنایی با مراقبه تتاهیلینگ هستید، آگاهی و دانستن نقش امواج مغزی تتا در این تکنیک می‌تواند به شما در درک بهتر آنچه در این فرایند اتفاق می‌افتد، کمک کند.

امواج مغزی و عملکرد آن‌ها در بدن

تمام امواج مغزی با استفاده ازالکتروانسفالوگرام کمّی، آزمایشی که فعالیت الکتریکی داخل مغز را اندازه‌گیری می‌کند، قابل اندازه‌گیری هستند. در این آزمایش با قرار دادن الکترودهایی بر روی پوست سر فعالیت الکتریکی داخل مغز مورد ارزیابی و سنجش قرار می‌گیرد. بر این اساس پنج نوع اصلی امواج مغزی شناسایی شده است. هر پنج نوع امواج مغزی در سلامت و تندرستی بدن نقش متفاوت و مهمی دارند. اما معمولا در ساعات مختلف روز، انواع مختلفی از امواج مغزی فعال هستند. این امواج عبارتند از:

• امواج مغزی گاما (بیش از ۴۰ هرتز): سریع‌ترین موج مغزی که مسئول یادگیری، حافظه و پردازش اطلاعات جدید است. وقتی مغزتان امواج گاما تولید می‌کند، احتمالا در اوج تمرکز یا درگیر حل یک مساله هستید.
• امواج مغزی بتا (۲۸-۱۴ هرتز): موج مغزی که در زمان بیداری و فعالیت‌های عادی مانند گفتگو برجسته‌تر است.
• امواج مغزی آلفا (۱۴-۷ هرتز): این موج اغلب در زمانی‌که به تحریک‌های بصری پاسخ می‌دهیم یا به چیزی فکر می‌کنیم، فعال است.
• امواج مغزی تتا (۷-۴ هرتز): این امواج زمانی اتفاق می‌افتند که فرد در مرحله خواب سبک است یا رویا می‌بیند. به عبارتی در حالت ذهنی آرام و مراقبه‌ای امواج مغزی تتا غالب هستند. شاید نزدیکترین حالت به آن را بتوان وضعیت اتوپایلوت (خلبان خودکار) نامید.
• امواج مغزی دلتا (۴-۰ هرتز): این امواج مغزی در مراحل خواب عمیق اتفاق می‌افتند.

امواج مغزی تتا، امواج شفابخش بدن

طبق نظر کارولین لیف، آسیب شناس ارتباطی و عصب شناس شناختی و نویسنده کتاب پاکسازی، امواج مغزی تتا یکی از الگوهای الکتریکی در مغز با فرکانس ۴ تا ۷ هرتزهستند که به عنوان موج شفابخش هم شناخته می‌شوند. قرارگیری در موج تتا مانند هیپنوتیزم باعث می‌شود که آگاهی از دنیای فیزیکی کاهش یابد. امواج مغزی تتا فرکانس غالب در شفا، حالت‌های خلاقانه بالا، یادآوری تجربیات عاطفی خوب یا بد، بازیابی حافظه، پردازش اطلاعات و رمزگذاری خاطرات جدید در افکار هستند. از این جهت است که در مراقبه تتاهیلینگ با قرارگیری در این فرکانس فرد با ارتباط برقرار کردن با خالق هر آنچه که هست و دعاهای خاص می‌تواند شفای فیزیکی، روحی را برای خود و دیگران خلق نماید.

آیا امواج مغزی تتا قابل تقویت هستند؟

امواج مغزی می‌توانند نکته‌های زیادی در مورد احساس ما و نحوه مقابله با استرس بگویند. پزشکان با استفاده از نوارهای مغزی تهیه شده از سر می‌توانند به این موضوع پی ببرند که آیا فرد احساس اضطراب، فرسودگی، استرس را مدیریت می‌کند یا خیر. یا اینکه چه زمانی یک فرد کنترل ذهن خود را در دست دارد، مسائل خود را پردازش می‌کند و روش های جدید تفکر را یاد می‌گیرد.

تحقیقات بسیاری در مورد نقش تقویت امواج تتا در ایجاد حس‌های جدید انجام شده است. به عنوان مثال مشخص شده است که اگر فردی به‌دنبال تجربه استرس کمتر است می‌توان با تقویت امواج تتا این حس را در وی ایجاد کرد.

مطالعات منتشر شده در مجله Neuroscience & Bio behavioral Reviews   که شامل بررسی سیستماتیک ۵۶ مطالعه شامل ۱۷۱۵ نفر است، نشان می‌دهد که مدیتیشن ذهن آگاهی معمولا با افزایش امواج مغزی تتا، بیشتر از زمانی که فرد فقط با چشمان بسته استراحت کند، مرتبط است. به عبارتی امواج مغزی تتا را می‌توان از طریق مدیتیشن تقویت کرد. به نحوی که بسته به عمق مدیتیشن، قابلیت ایجاد زنجیره‌های ریتمیک این امواج در مغز وجود دارد. نکته جالب توجه این است که طبق شواهد، امواج مغزی تتا با مدیتیشن واقعی و عمیق می‌توانند حتی پس از کامل شدن مدیتیشن نیز ادامه داشته باشند.

از طرفی اشکال شنیداری ذهن آگاهی مانند حمام صوتی نیز ممکن است برای تقویت امواج تتا مفید باشند. حمام صوتی که نوعی غوطه ور شدن عمیق در صداها و ارتعاشات ریتمیک خاص با قدرت پاکسازی و بهبود است، در برخی مدیتیشن‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. تحقیقات منتشر شده در مجله Neuron  نشان داده‌اند که این عمل می‌تواند امواج تتا را تقویت کند، موضوعی که ممکن است حافظه و تمرکز را حتی پس از پایان گوش دادن به صداها نیز افزایش دهد.

امواج مغزی تتا و خواب

امواج مغزی تتا اغلب بین حالت بیداری و خواب در مغز ایجاد می‌شوند و بخش بزرگی از مرحله خواب REM (خوابیدن همراه با حرکت سریع چشم) هستند که حدود ۹۰ دقیقه پس از به خواب رفتن رخ می دهد. در این مرحله از خواب شما رویاهای واضح می‌بینید و کمک می‌کند تا آموخته‌های جدید روز به حافظه بلند مدت شما سپرده شوند. همچنین مهارت‌هایی که در طول روز آموخته‌اید و تمرین کرده‌اید، با کمک این مرحله از خواب به خوبی در ذهن شما می‌نشیند.

محققان و عصب‌شناسان معتقدند که می‌توان رویاها را تحت تاثیر نحوه مدیریت ذهن خود در طول روز قرار داد. وقتی پس از کنترل موفقیت‌آمیز استرس یا مبارزه با افکار مزاحم به خواب می رویم، فعالیت مغزی ما در حالت تتا بیشتر می‌شود. این کار مزایای خواب REM را افزایش می‌دهد. به عبارتی به بازسازی ذهن، مغز و بدن کمک می‌کند تا ما را برای روز بعد آماده کند.
پس کافی است تصور کنید اگر بتوانید از طریق تکنیک‌های خاص مانند تتاهیلینگ خود را در این حالت قرار دهید، چه اتفاقات مثبتی برای شما رخ خواهد داد.

امواج مغزی تتا و آشکارسازی

وقتی صحبت از تجسم اهداف برای تحقق بخشیدن به آنها می‌شود، محققان معتقدند که مهار امواج تتا می‌تواند کمک کننده باشد. طبق نظرات موجود هر اندازه که خلاقیت، خودشناسی، تفکر عمیق و یادگیری روزانه را بیشتر تمرین کنید، فرکانس تتای مغزی بیشتر می‌شود. باید توجه داشت که امواج تتا یک پاسخ به فعالیت ذهن هستند و نحوه مدیریت ذهن ما منجر به پاسخ‌های بهتر در حالت تتا خواهد شد. انجام مدیتیشن و مراقبه تتا با تقویت این امواج مغزی ما را به شهود خود نزدیکتر می‌سازند و بدین شکل قادر خواهیم بود تا وجود حقیقی خود را بشناسیم، اینکه چه می‌خواهیم و چه چیزی باید باشیم. بنابراین زمانی‌که به این حالت وارد می‌شویم، آشکارسازی اهداف ساده‌تر خواهند بود.

تتاهیلینگ، دریچه‌ای تازه در جهت بکارگیری امواج تتای مغزی

همه ما بدون اینکه به صورت خاص به امواج تتا فکر کنیم، به روش‌های مختلف در حال تجربه آن هستیم. اما متخصصان علوم اعصاب می‌گویند که انجام کارهای درونی، مدیتیشن، و گوش دادن به صداهای شفابخش می‌توانند به شما کمک کنند که به طور منظم‌تری به این حالت آرام ذهنی برسید و از تمام مزایای آن بهره‌مند شوید. با وجود پیشرفت‌های علم در این حوزه، هنوز نکات زیادی برای یادگیری در مورد فعالیت الکتریکی مغز وجود دارد. آنچه تاکنون در مورد امواج تتا می دانیم این است که آنها به ما کمک می‌کنند تا از این دانش برای بهبود توانایی خود در آرامش و یادگیری موثرتر استفاده کنیم.

اما آنچه از سال ۱۹۹۵ میلادی توسط وایانا استیبال مطرح شد، دریچه‌ای جدید برای بکارگیری این امواج در طی فرایند مراقبه تتاهیلینگ را باز نموده است. دریچه‌ای که با هدایت فرد در جهت قرارگیری در این حالت مغزی و ارتباط با خالق هر آنچه که هست می‌توان تغییرات بسیاری بر روی باورهای درونی و زندگی شخصی ایجاد کرد.

مراجع

mindbody healthline